stadhuis leiden
In het centrum van Leiden, aan de Breestraat, staat het rijksmonumentale stadhuis. De eerste vermeldingen van het stadhuis dateren uit 1350, destijds niet meer dan een hal met een toren. In de jaren die volgen is het stadhuis meerdere malen (gedeeltelijk) door brand verwoest, weer herbouwd en uitgebreid. In 1457 bereikte het middeleeuwse stadhuis zijn grootste omvang.
Na het Beleg van Leiden in 1574 kwam de stad tot bloei en werd er besloten tot een verfraaiing van het stadhuis. De nieuwe voorgevel dateert uit 1597 en staat nu bekend als de langste renaissancegevel van Nederland. De gevel is rijkelijk voorzien van ornamenten in Obernkirchner zandsteen; een prachtig voorbeeld uit het oeuvre van de bekende renaissance-bouwmeester Lieven de Key / naar een ontwerp van de stadssteenhouwer Claes Cornelisz. van Es, die zich hierbij liet beïnvloeden door de ontwerpen van Lieven de Key. De gevel is historisch gegroeid en in 11 bouwfasen tot stand gekomen.
Na een verwoestende brand in 1929 wordt de voorgevel tussen 1935-1939 gerestaureerd en gedeeltelijk nieuw gebouwd. De eerdere duidelijk zichtbaar historisch gegroeide gevel verandert dan in een gevel die uit één architectonisch geheel bestaat en eenheid uitstraalt. Ook de klokkentoren is na de brand herbouwd. Dit is een besloten plek in het stadhuis, die maar door weinigen wordt bezocht. Het geluid van het klokkenspel is echter een vertrouwd onderdeel van het leven in de binnenstad.
Na een architectenselectie heeft TAK architecten, in opdracht van gemeente Leiden, de restauratie van de voorgevel aan de Breestraat en de renovatie van de klokkentoren voorbereid en begeleid. Voor de voorgevel streefden we naar herstel van de architectonische eenheid, met aandacht voor de historische gelaagdheid. Het door Bureau voor Bouwhistorie opgestelde bouwhistorisch onderzoek naar de stadhuisgevel aan de Breestraat is bepalend geweest voor onze restauratievisie. Achter de schermen hebben we tevens gewerkt aan het verbeteren van het interieur van de klokkentoren.
De restauratiewerkzaamheden aan de gevel betroffen het herstel van gebreken, waaronder een groot deel van het voegwerk, plaatselijk natuursteenwerk, betonschade, zettingen en het reinigen van de gevel. De houten kozijnen, ramen, deuren en dakkapellen zijn gerepareerd en geschilderd en de ramen in de voorgevel zijn opnieuw verlood. Op meerdere plaatsen is het loodwerk vernieuwd en de leien dakbedekking is partieel vervangen.
In het voortraject zijn verschillende reinigingsmethoden voorgedragen en beproefd. Samen met de restauratie begeleidingscommissie werden aan de hand van proefvlakken de resultaten beoordeeld. Na het onderzoeken van diverse reinigingstechnieken bleek laserreiniging zowel de Bentheimer als Obernkirchener zandsteen schadevrij te reinigen. Met het reinigen kan de gevel weer ‘ademen’ en is de verkleurde centrale topgevel teruggebracht naar de gemiddelde toon van de naastgelegen geveldelen. De vakkundige uitvoering heeft geleid tot een prachtige voorgevel, die weer de eenheid uit 1939 uitstraalt.
De renovatie van de klokkentoren bestond uit nieuwe kleuren, verbeterde trappen, herstel van beton- en houtconstructies en een nieuwe cabine voor de beiaard.
Tijdens de uitvoering van het gehele project waren wij verantwoordelijk voor de uitvoeringsbegeleiding, directievoering en het toezichthouden. Gedurende de uitvoering was de organisatie van het bouwteam er dusdanig op ingericht dat de huwelijken en evenementen zonder overlast konden plaatsvinden.
